Hint felsefesinin altı geleneksel sisteminden bırı olan
yoga 20. yüzyılda Batı toplumlarında büyük ilgi toplamıştır. Felsefesi de ilgi çekmekle birlikte Batı'da daha çok bir beden eğitimi ve dinlendirici hareketler bütünü olarak kabul edilir.
İlk yoga uygulamalarının çok eski çağlara dayanmasına karşın, yoga konusunda günümüze ulaşan ilk yazılı belge İÖ 2. yüzyılla İS 5. yüzyıl arasında yazıldığı sanılan Yoga-sutrdu (Yoga Özdeyişleri). Patancali'nin yazdığı kabul edilen yapıt dört ciltten oluşur; “Ruhsal Güç”, “Yoga Uygulaması”, “Samadhi” (kendinden geçmenin sağladığı aşkınlık durumu) ve “Kaivalya” (özgürleşme) başlıklı bu dört kitapta yoga düşüncesi açıklanır.
Yoga genellikle sekiz aşamada uygulanır:
1)
Yama (kaçınma), beş büyük emre uymayı gerektirir. Bunlar hiçbir canlıya zarar vermemek, yalandan, hırsızlıktan, şehvetten ve bütün maddi değerlerden uzak durmaktır.
2)
Niyama (disiplin), beş küçük emre uymayı gerektirir. Bunlar vücut temizliği, kanaatkârlık, sadelik, çalışkanlık ve Tanrı'ya adanmaktır.
3)
Asana (oturma hali), hiçbir rahatsızlık duymadan vücudu uzun süre aynı biçimde tutma becerisini kazanmaktır (84 oturma biçimi belirtilmiştir).
4)
Prana-yama (solunum denetimi), yoğunlaşma sağlamak için solunumu denetleyerek gerekli dinginliğe ulaşmaktır.
5)
Prat-yahara (duyuların geri çekilmesi), duyular (işitme, dokunma, görme, tat, koku) ve etkinlikleri (ses, eller, ayaklar, salgıbezleri, üreme organları) dış nesneler yerine zihne yöneltmektir (tıpkı bir kaplumbağanın baş, el ve ayaklarını kabuğuna çekmesi gibi).
6)
Dhara-na (dayanıklılık), dış dünyaya ilişkin bilinci uzun süre tek nesnede yoğunlaştırmaktır.
7)
Dhyana (yoğunlaştırılmış meditasyon), benliği hiçbir biçimde anımsamadan sürekli meditasyon nesnesini düşünmektir.
8)
Samadhi (eksiksiz zihinsel yoğunlaşma) aşamasında meditasyoncu ile meditasyon nesnesi arasındaki ayrım ortadan kalkar; ikisi tek olarak algılanır. Bu aşamaların ilk ikisi ahlaki hazırlık, bunları izleyen ikisi de fiziksel hazırlık aşamalarıdır. Ayrıca ilk beş aşama yoganın dış yardımcıları, son üç aşama da yoganın iç yardımcıları olarak bilinir.
Yoganın belli aşamaları zamanla kendi içinde bir amaca dönüşmüştür.
“
Hatha Yoga”daki oturma ve solunum egzersizleri buna örnektir. Ruhsal kusursuzluğa erişmek için bedene egemen olunması gerektiğini savunan Hatha Yoga dışında da çeşitli yoga okulları vardır. Patancali'nin yogası ise bazen Raca Yoga (Hükümdar Yogası) adıyla anılarak öbür yoga okullarından ayrılır.
