A vitamini, hayvansal dokularda bulunur. Buna karşılık, bitkilerde A vitaminine dönüştürülen pro-vitaminlerden bol miktarda bulunur. Pro-vitaminler; sarı ve kırmızı renkli karotenoi pigmentlerdir. Karaciğer bunları, A vitaminine dönüştürür.
A vitamini, ısıya dayanıklı olmasına rağmen kolayca okside olur ve vitamin özelliğini kaybeder. Acımış yağlar ve yağlı tohumlarda A vitamini kaybı fazladır.
A vitamininin faydaları nelerdir?
A vitamini diş etlerinin, cildin, kemiklerin, saç ve tırnakların sağlıklı kalmalarını sağlar. Enfeksiyona karşı vücudun direncini artırır. Göz yoğunluğunu azaltır, gece görmeyi kolaylaştırır. Bazı kanser türlerine karşı koruyucu etkisi olabilir.
A vitamini, sigara içen erkeklerde, akciğer kanserinin önlenmesinde yardımcı olur. Klinik deneylerde, ilave A vitamini alınması; meme,deri, akciğer ve idrar yollarında kanser oluşumunu önlemiştir.
A vitamini eksikliğinde
İlk olarak gözde kuruma, kızarma ve şişme ile başlayan görme bozuklukları, derinin pullanması, bazen akne (ergencilik), iskelet gelişiminde duraklama, büyüme yetersizliği, üreme bozukluğu, dişilerde cinsel siklusun kesintiye uğraması, idrar ve solunum yollarında sıklıkla enfeksiyon görülmesi söz konusudur. Kemikler ve dişler yeteri kadar gelişemez. A vitamininin eksikliğinde ayrıca, böbrek bozuklukları ve vücudun direncinde azalmalar görülür.
Solunum ve yemek borusu, idrar yolları, mide, prostat, akciğer ve kalın bağırsak-rektum kanserleri oluşumu artar. Çocuklarda dişlerin biçimsiz ves sağlıksız gelişmesine, gelişmenin yavaşlamasına sebep olur.
A vitaminini fazla alımında zararları
A vitamini fazlalığı, C vitamininin etkinliğini giderir. Baş ağrısı, yorgunluk, düzensiz adet görme, ishal, eklem ve kemik ağrıları, kuru-çatlak deri, iştahsızlık, kaşıntı ve zehirlenme yapar. Karaciğerde birikmesi tehlikelidir. A vitaminince zengin buz ayıları ve fok balıklarını yiyenlerde saç dökülmesi ve kramplar görülebilir.
A vitamini nelerde bulunur?
A vitamini; karaciğer, balık yağı, yumurta sarısı ve tereyağında bol; et,yağsız süt ve peynirde az miktarda bulunur. Bitkisel yiyeceklerde, A vitaminin ön maddesi olan karoten bulunur. Karoten, daha çok koyu yeşil yapraklı sebzeler ile sarı renkli sebze ve meyvelerde bulunur. Ne var ki, bu yiyeceklerdeki karotinin ancak 1/6′sı veya 1/10′ u A vitaminine dönüştürülür.Buna rağmen havuç ve yeşil yapraklı sebzeler A vitaminince zengindir. Ispanak, kuru kayısı, brokoli, şeftali, kıvırcık salata ve portakalda bol miktarda bulunur. Günlük A vitamini ihtiyacı, 3500-5000 İU’dur.
Not: Hamilelik döneminde a vitamininin çok alınması, bebek için sakıncalıdır.
