Mükemmeliyetçi kişilik nedir, özellikleri nelerdir?
Bazen sahip olunan kişilik özellikleri çok belirgin olduğunda çevre için sorun yaratmazken kişinin kendisinde ciddi sıkıntı yaratabilmektedir. Çok ağır olmadığı sürece
mükemmeliyetçi kişilik yani,
obsesif kişilik de yaşamı zorlaştırabilirken etrafında yaşayanlar için hiç sorun yaratmayabilir. Çünkü bu kişiler aşırı ölçülü, sorumlu, dengeli ve yaptıklarını sürekli tekrarlamaya eğilimlidirler. Yanlış yapmaktan çok fazla korktukları için sürekli kontrol eder, hatta kontrolün kontrolünü yaparlar. En iyisini, en mükemmelini yapmak için çok enerji harcalar bu sebeple gerilim içine girip kolay olabilecek işleri dahi işin içinden çıkılmaz hale getirebilirler.
Detaylara çok takılmaları nedeniyle zamanlamaları oldukça kötüdür. Çevresindeki insanları kırmaya karşı duyarlıdırlar. Herşeyin yolunda gitmesi için karşısındaki insanlara güvenemeyip aşırı sorumluluk almaya çalışır. Bu durum eğer
mükemmeliyetçilik çok şiddetli değilse bazen çevre tarafında takdir edilmektedir. Ancak bozukluk şiddetli olduğunda iletişimi de ciddi olarak negatif yönde etkilemektedir.
Mükemmeliyetçi kişilik işkoliktir. Kendilerine sürekli iş çıkardıkları için zevk alınabilecek etkinlikleri erteleme eğilimleri vardır. Sırf bu nedenle aile ile birlikte yıllardır tatil yapmayan kişiler oldukça fazladır.Çok planlı yaşamaya, herşeyi mnceden kararlaştırarak, kendi kafasındaki doğruları uygulamaya çaba harcarlar. Bu kişiler kendi doğrularını esnetemedikleri için de kendisinin ve çevresinin ahlaki kurallar içinde yaşaması için zorlama içerisinde girebilirler.
Bu kişilerin eşyalarını elden çıkarme ile ilgili sıkıntıları vardır. Mutlaka daha sonra ihtiyaç duyacağı düşüncesi ile eşya, evrak vs. biriktirme eğilimleri belirgindir. Ayrıca para harcama konusunda gereksiz cimrilik yapabilirler. Birşeyler ısmarlama, küçük hediyeler alma gibi durumlar
kişilik bozukluğunun şiddetine göre çok zorlaşabilmekte bu da sosyal uyumunu zedeleyebilmektedir.
Duygularını belli etmek onlar için zayıflık olduğu için belli etmemeye çalışırlar. Duygusal alışverişin yoğun olduğu ortamlarda rahat olamazlar, duygularını dışa vurabilen insanları anlamakla ilgili sıkıntı yaşarlar.
Toplum içersinde bu anlatılan özelliklerden hafif şekilde pek çok insanda rastlamaktayız. Ancak bozukluk derecesinde %1 civarında, psikiyatri kliniğine başvuranlar arasında ise %3-10 arasında görüldüğü bilinmektedir. Erkeklerde kadınlara oranla yaklaşık iki kat fazla rastlanır. Yine detay, kontrol, dikkat gerektirecek işlerde çalışanlarda daha sık görülmektedir. Ayrıca ailenin büyük çocuğu olmanın riski artırdığı belirtilmektedir.
Mükemmeliyetçi kişilik tedavisi
Çok küçük yaşlarda başlaması, kişi tarafından huy olarak görülüp bozukluk olduğunun düşünülmemesi gibi durumlar tedaviyi güçlendirmektedir. Buna rağmen kişi yaşamının bu durumu nedeniyle zorlaştığının farkındaysa, tedaviye gönüllü geliyorsa, değişmek için çaba harcıyorsa ve problemin sorumluluğunu üstleniyorsa tedaviden oldukça yarar sağlamaktadır. Tedavide sıklıkla psikoterapi kullanılmaktadır. Kişinin düşünce, duygu, davranışları arasında bağlantıyı kurarak değişim yaşaması amaçlanır. Hasta-hekim ilişkisi iyi olduğu takdirde terapi ile iyi sonuçlar alınabilmektedir.
Dr. Duygu Yiğittürk
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
