Ben nedir, ciltte ben neden olur?
Ben deri içinde yerleşen
melanosit denilen renk yapıcı hücrelerin oluşturduğu, gelişimsel anomalilerdir. Çok yaygın görülür ve beyaz deri rengine sahip insanların deri yüzeyinde ortalama olarak sayıları 16 ‘yı aşabilir. Benler değişik boyut ve şekilde olabilir. Konjenital veya doğumdan sonra ortaya çıkabilir, geç erişkin yaşlarda da yeni benler oluşabilir. Güneş ışınları, gebelik, travmalar, infeksiyöz hastalıklar gibi bazı faktörler, benlerin ortaya çıkmalarında ve gelişmelerinde rol oynayabilmektedirler.
Bazı hastalarda benler çok sayıda ve çok yaygın bir şekilde görülürler. Bu gibi olgularda nevik bir yapı, ben oluşumuna yatkınlık söz konusudur. Benlerin önemli tiplerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Ben çeşitleri:
Konjenital/basit tip ben: Doğuştan beri mevcut olup, büyüme eğilimi olabilir, malinleşme riski vardır. Düz veya deriden hafif kabarık lezyonlardır.
Akkiz ben: Geç çocukluk çağında ve erken ergenlik döneminde gelişir.
Jonksiyonel ben: Kahverengi veya siyah düz kılsız benlerdir. Büyüklükleri l mm ile 1 cm arasında değişir. Çocukluk çağlarında daha çok görülse de erişkin yaşlarda da oluşabilir. Deri ve mukozanın herhangi bir yerinde olabilir.
Dermal sellüler ben: Deriden kabarık ve kıllı olabilir, genelde açık kahverengi veya deri rengindedir, yüz ve saçlı deride yaygındır.
Kompound (birleşik) ben: Dermal sellüler ve jonksiyonel benlerin karışımıdır.
Nevüs spilus: Büyük ve benekli açık kahverengi ben olup nadir görülür.
Displastik nevüs sendromu: Çok sayıda düzensiz kenarlı ve pigmantasyonlu benler mevcuttur, ailesel olabilir, malign melanoma dönüşüm riski vardır.
Juvenil melanom: Çocukluk çağında görülür, turuncu pembe nodül veya plak tarzındadır.
Mavi ben: Saçlı deride el ve ayaklarda mavimsi nodül olarak görülür.
Mongol lekesi: Büyük, düz, grimsi mavi renkte plak halindedir, doğumda bel veya kalça bölgesinde görülür, zamanla kaybolabilir.
Ota nevüs: Yüz ve boyunda düz, mavi, gri alanlar olup asyalılarda sıktır.
Ben aldırma ameliyatı hakkında:
Halkımızın genelde ben dediği
nevüslerin tedavi edilmesi için genellikle cerrahi yöntemler uygulanır. Halk arasında benlerin cerrahi müdahalesinin kansere yol açtığı fikri yaygın olup, bu tamamen yanlış bir inanıştır. Mevcut bir bende malign melanomadan kuşkulanılıyorsa, ben devamlı travmaya maruz kalıyorsa (kemer yerleri, sakal tıraşında devamlı kesilme vb.), kozmetik nedenlerle kişi rahatsız oluyorsa cerrahi müdahale yapılabilir.
Mevcut benlerin her altı ayda bir doktor kontrolüne tabi tutulması uygundur. Ailesinde malign melanom öyküsü olanların, olmayanlara göre daha çok melanom riski taşıdığı ve bunların normal popülasyona göre 10 kat fazla olduğu unutulmamalıdır.
Malign melanoma en kötü
deri tümörü olup, açık tenlilerde ve güneşe fazla maruz kalanlarda daha kolay ortaya çıkabilmektedir. Hastalara güneş ışınlarının tehlikesi öğretilmeli, kapalı giyinmesi, spor faaliyetlerini kapalı ortamlarda yapmaları ve günlük hayatta güneş koruyucu kullanmaları (SPF 50 ve üstü) önerilmelidir. Mevcut bir melanositik bende renk koyulaşması, sınırların düzensizleşmesi, deriden kabarması, yara oluşumu gibi belirtiler oluştuğunda derhal bir dermatoloğa gidilmelidir.
