Anne sütü ile besleme ilk 4-6 ay boyunca, su bile vermeksizin tek başına bebeğin optimal büyüme ve gelişmesi için yeterlidir. Bu süre içerisinde ek gıda verilmesi annenin süt salgılama, bebeğin de emme fonksiyonlarını bozacağı gibi, anne sütünün enfeksiyonlardan koruyucu etkisinin azalmasına yol açar.
4-6 Ay Arası Dönemde Ek Gıda Vermenin Koşulları:
Ek gıdalara başlama zamanına bebeğin gastrointestinal, metabolik ve nörolojik gelişim derecesine göre karar verilir. Bu nedenle bebeğin büyüme ve gelişme hızı hekim tarafından takip edilmelidir.
Bebeğin baş boyun kontrolünün tamamlanması, el ve göz koordinasyonunun gelişmesi, oturmaya başlaması, çiğneme ve yutma fonksiyonlarının gelişmesi ek gıdalara başlanması için zorunlu basamaklardır . Annenin süt yapma ve salgılama performansı da karar verirken dikkate alınmalıdır.
4-6 ay arası dönemde ek gıdaya başlama kararı mutlaka hekim tarafından verilmelidir. Bebeğin büyüme gelişme hızı ve anne süt salgısı normal ise 6.aya kadar tek başına anne sütüne devam edilmelidir.
Geçiş Döneminde Hangi Ek Gıdalar Verilmeli?:
Bebeğin sıvı, yarı katı ve katı gıdalara alıştırıldığı bu döneme "ek gıdalara başlama dönemi" ya da "weaning" dönemi" denilir. Başlangıçta ek gıdalara anne sütünü tamamlayıcı nitelikte başlanır, zamanla ek gıdalar anne sütünün yerini alırlar. Uygun ve zamanında ek gıda desteği ile anne sütüne en az bir yıl devam edilmelidir.
Dünya Sağlık Örgütü?nce gelişmekte olan ülkelerde emzirmenin iki yaşına kadar sürdürülmesi tavsiye edilmektedir .
Geçiş döneminde başlanan ek gıdalar yumuşak kıvamda ve düşük allerjenik özellikte olmalıdır. 4-6 ay arası dönemde ek gıda vermek gerekiyorsa öncelikle unlu sütlü mamalar ve yoğurt verilebilir. Allerjen olmadığı için prinç unu ilk tercih edilecek gıdadır. Meyve suyu ve sebze çorbasına başlamanın zamanlaması konusunda değişik görüşler olmakla birlikte, bu gıdaların 6 aydan önce verilmemesi daha uygundur.
Bebeğinizin Yaşına Göre Önerilen Ek Gıdalar :| 0-4 ay | 4-6 ay | 6-8 ay | 7-9 ay |
| Etler Baklagiller |
| Yumurta (sarısı) | Yumurta (tam) |
| Meyve püresi, sebze çorbası | Meyve püresi, sebze çorbası |
| Yoğurt, unlu sütlü mamalar | Yoğurt, unlu sütlü mamalar | Yoğurt, unlu sütlü mamalar |
| ANNE SÜTÜ | ANNE SÜTÜ | ANNE SÜTÜ | ANNE SÜTÜ |
Ek Gıdalara Başlarken Dikkat Edilecek Konular
| - | Ek gıdaların yanısıra emzirmeye devam edilmelidir.
|
| - | Tüm besinler biberonla değil, kaşık ile verilmelidir.
|
| - | Ek gıdalar tek öğün olarak ve az miktarlarda verilmeye başlanmalı, bebeğin alımına göre daha sonra miktar ve öğün sayısı arttırılmalıdır.
|
| - | Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmelidir.
|
| - | İlk defa verilecek besinler bebek aç iken denenmelidir.
|
| - | İlk kez verilecek gıdalar bir hafta arayla başlanmalıdır. Böylece bebeğin yeni besine alışması için zaman tanınır ve allerjik reaksiyon gelişirse hangi besinden kaynaklandığı anlaşılabilir.
|
| - | Ek gıdaların hazırlanması sırasında hijyen kurallarına uyulmalıdır.
|
Ek Gıdalara 4 aydan Önce Başlamanın Zaralı Etkileri:
İlk 4 ay bebeğin emerek beslenme dönemidir. Bebeğin gastrointestinal sistemi adapte formüller dışında, ek gıdaları sindirebilecek olgunlukta değildir. Sindirim sisteminde koruyucu mekanizma tam gelişmemiştir. Nişasta ve yağların emilimi için gerekli amilaz ve lipaz enzimleri yetersiz salgılanırlar .
Süt çocuğunun 4 aydan önce yutma refleksi zayıftır, kaşıkla verilenleri yutamaz ve geri çıkarmaya eğilimlidir.
Erken ek gıdaya başlama anne sütü alımını azaltır veya emzirmenin kesilmesine yol açabilir. Proteinlerin günlük toplam enerji içerisindeki yeri azalır, büyüme hızı etkilenir. Anne sütünün azalmasıyla bebeğin beslenmesi bozulur.
Verilen gıdaların kontamine olma olasılığı fazla olması ve ek gıdaların anne sütünün anti-enfektif özelliklerini dilüe etmesi enfeksiyon özellikle de ishal riskini arttırır. Enfeksiyonların gerek iştahı azaltarak gerekse de katabolik yollarla kayıpları arttırması beslenme bozukluğu ile birleşince bebek protein ve enerji açısından negatif bir dengeye girer.
Erken ek gıda böbreklerin solid yükünü, sodyum ve ürenin serum düzeylerini arttırır, hiperosmolalite ve dehidratasyona yol açar.
Erken ek gıda başlanması allerjik hastalıklara, özellikle de gastrointestinal besin allerjilerine yol açar. Geçici gluten intoleransı, inek sütü ve soya proteinine duyarlı enteropatilerin sıklığı artar. Coeliac hastalığı daha erken yaşlarda ortaya çıkar
Erken ek gıda verilmesinin ileri yaşlarda obesite eğilimini arttırdığını gösteren çalışmalar vardır
