Eklem yenileme (protezi), tahrip olmuş eklemin prostetik bir ikamesiyle yenilenmesi için yapılan önemli bir cerrahi uygulamadır. Orijinal eklem, kullanamayacağınız kadar ve şiddetli ağrıya neden olacak kadar hasar gördüğünde önerilir.
Yenilenme gereektiren eklemlerin çoğu, osteoartrit nedeniyle tahrip olmuştur fakat bazen romatoid artrit ya da bir yaralanma nedeniyle tahrip olan eklemler de yenilenir.Yerleştirilen eklem parçalan ortalama olarak 10 ila 15 yıl kadar dayanır. Kalça ve dizlerin en yaygın olarak yenilenen eklemler olmasına rağmen, eklem yenileme (protezi) ameliyatı ayak, omuz, dirsek ve parmak eklemlerini de kapsayan diğer eklemlere de uygulanabilir.
Bir kalça ya da diz yenilemesi (protezi) düşünüyorsanız:
■ Deneyimli ve komplikasyona neden olma oranı düşük olan bir ortopedik cerrah seçiniz. Aile hekiminiz ya da Artrit Vakfı yönlendirme için iyi kaynaklardır.
■ Cerrahınızın mevcut protezleri tanıtmasını ve hangisinin sizin için en iyisi olduğunu açıklamasını sağlayınız.
■ Ameliyattan birkaç hafta önce kan bağışında bulununuz.
■ Ameliyattan önce ve sonra size yardımcı olabilecek egzersizleri öğrenmek için fizik terapi uzmanınız (fizyoterapistiniz) ile yapılacak tüm toplantılara katılınız.
■ Doktorunuza, ameliyattan sonra size yardımcı olması için hastanede yatarak rehabilitasyon ya da evde sağlık bakımı için araştırma yapmanız gerekip gerekmediğini sorunuz.
■ Eklem yenilemesi (protezi) için sağlık sigortanızın ödeyeceği miktarı ve sigortanızın kapsamını öğrenmek için sağlık sigortanızı gözden geçiriniz.
PROSEDÜRLER
Hem kalça hem de diz yenileme (protezi) ameliyatı için genel anestezi kullanılır. Kalça yenilemede (protezinde), cerrak kalçanızın dış tarafına geniş bir insizyon (keşi) yapar ve sonra kalça ekleminizi açığa çıkarmak için çevre kasları yerinden oynatır.
Kesilecek olan uyluk kemiği başını ortaya çıkarmak için uyluk kemiği yuvasından çıkarılır. Daha sonra, pelvisteki (leğen bölgesin¬deki) yuva genişletilir ve yapay eklemin bir parçası olan başı yerleştirmek için pelvik kemiğine kuvvetle bastırılır.
Hem kalça hem de diz yenilemesinde (protezinde), yapay eklemin yansını tutturmak için üst bacak kemiğinin ilik kanalının (en içteki kanal) içine metal bir şaft yerleştirilir. Yapay eklemin diğer yansı, kalça yenilemede (protezinde) pelvik kemiğine ya da diz yenilemede (protezinde) baldır kemiğine (tibia) bağlanır.
Metal eklemin iki yansı arasındaki temas noktasında, sürtün¬meyi doğal bir eklemde kıkırdağın yaptığı kadar azaltmak için yüksek yoğunluklu plastikten yapılmış bir kılıf kullanılır.
Diz yenilemeler (protezleri), bu iki prosedürden daha karmaşık olanıdır. Üst ve alt bacak eklemleri arasına yeni bir eklem yerleştirmenin yanı sıra cerrah aynı zamanda dizi bir arada tutarak diz ekleminin yanlara hareket etmesine ve dönmesine olanak tanıyan ligamentleri de (bağlarıda) yenilemek ya da yeniden bağlamak zorundadır.
Yapay eklemler kemiklere iki şekilde tutturulur. Yöntemlerden birinde, yapay eklem düçlü bir yapıştırıcı kullanılarak doğal kemiğe yapıştırılır; ya da başka bir şık olarak cerrah, yeni kemik hücreleriyle birleşecek olan poröz (girintili-çıkıntılı) metalden yapılmış bir yapay eklem yerleştirir. Daha sonra vücut, şaftı doğal kemikte sağlam bir şekilde tutacak kadar yeterli yeni kemik yapar.
Bu iki alternatiften birini seçerken yaşınız, genel sağlık durumuz, etkinlik (aktivite) düzeyiniz ve kemik kaliteniz göz önünde bulundurulur.
İYİLEŞME SÜRECİ (NEKAHAT DÖNEMİ)
İyileşme; zaman, sabır ve çalışmayı gerektirir. İyileşmenin yaklaşık olarak 6 hafta alacağını göz önünde bulundurunuz. Doktorunuz, ameliyattan yaklaşık bir gün sonra koltuk değnekleri, bir baston ya da yürüteç yardımıyla yeni ekleminiz üzerinde durmanız ve yürümeniz için sizi teşvik edecektir.
Çimentolu bir proteziniz varsa, ikinci gün tüm ağırlığınızı taşıya¬bilecek bir hale gelmiş olacaktır. Eğer çimentosuz bir protezse, ilk 6 hafta koltuk değnekleri ya da bir yürüteç kullanmanız gerekecektir.
Egzersiz, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Doktorunuz ve ekibi, sizin ihtiyaçlarınızı en iyi şekilde karşılayan egzersiz programına karar verecektir. Bir yapay protezin yerinden çıkma riski, yorucu aktivitelerden ve belirli pozisyonlardan kaçınmanızı ve kas yapmak için fizik tedavi görmenizi gerektirir.
