Nöroleptikler, psikozların tedavisinde kullanılır; yatıştırıcı (bunaltı giderici ve hareketleri yavaşlatıcı), mani nöbetlerini, varsam ve sanrıları giderici etkileri vardır.
Etki alanları geniş olsa da, kullanılmaması gereken durumlar ve yan etkileri dikkate alınmalıdır.
Nöroleptikler (antipsikotikler) küçük dozlarda alındığında bile, varsam ve sanrılarla ortaya çıkan psikozlarda duygulanımı etkiler. Bunların güçlü bir yatıştırıcı etkisi vardır ve uyku verirler.
Kullanım:
Nöroleptikler psikozu tedavi etmez, ancak bazı belirtileri düzeltir. Şizofreni türleri, akut ve kronik psikozlar, yaşlılık psikozları, manik depresif psikoz gibi pek çok ruh hastalığının tedavisinde, ayrıca aşırı ruhsal ve bedensel hareketlilik görülen bozukluklarda kullanılırlar.
Bu ilaçların bazıları genel anestezi yapılacak hastaların cerrahi girişime karşı ruhsal tepkisini hafifletmek amacıyla ve genel anesteziye bağlı kusmayı kontrol altına almak için kullanılır. Bu kullanım alanları dışında ise kusmayı önleyici, ağrı giderici ve uyuşturucu etkilerinden yararlanılır.
Uygulama Biçimi:
Sürekli tedavide kesin klinik etkinin görülebilmesi için genellikle 4-8 hafta geçmesi gerekir. Ayrıca dozları haftada bir kezden daha sık olarak değiştirmemelidir. Başlangıçta günde birden fazla doz verilmesi gerekirse de, bu ilaçların sürekli kullanılması uzun süren yan etkilere yol açtığından idame tedavisinde günde tek doz yeterli olabilir. İlaçlar yatmadan önce alınarak aşırı yatıştırıcı ve tansiyonu düşürücü etkileri azaltılabilir.
İlaç kullanımında bilinmesi gereken konular:
• Uyku verebilir. Araba kullanırken ya da reflekslerin hızlı olmasını gerektiren durumlarda dikkatli olmak gerekir.
• Alkolden kaçınılmalıdır.
• Güneş ışınlarına aşırı ölçüde maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.
• İdrarı açik ya da çok koyu kahverengine boyayabilir.
• Sersemlik ya da baygınlık ortaya çıkıyorsa, ani pozisyon değişikliklerini engellemek ve merdiven çıkarken dikkatli olmak gerekir; tedavinin ilk haftalarında bu yan etki daha sık görülür.
• Eriyik halindeki şurup ya da damla nöroleptikler kullanıldığında, bunların deriyle temasını engellemek gerekir.
• Boğaz ağrısı, ateş, kanama, deride döküntüler, kaslarda güçsüzlük, titreme görme güçlüğü, idrarda koyulaşma, dışkının renginde açılma ya da sarılık ortaya çıkarsa zaman geçirmeden hekime başvurulmalıdır.
