Şeker hastalığında, hasta olmayan ve sağlığını korumak isteyen kişilerde uygulanan besin kısıtlamasından farklı bir diyet uygulanmaz. Günlük kalori alımının önemli bir bölümünü oluşturan yüksek karbonhidrat alımı ve protein alımı kontrol altında tutulurken yağ, tuz ve alkol gibi zararlı maddeler önemli ölçüde kısıtlanır.
Bir önceki bölümde söz edilen yeni bilgilerin ışığında şimdi de şeker hastalarının günlük enerji harcamalarının ve gerçek kilolarıyla şişman ya da aşırı kiloluların istenen vücut ağırlıkları arasındaki uyumsuzluk göz önüne alınarak, nasıl bir diyet uygulanması gerektiğini inceleyelim.
Şekerler
Şeker hastalarının yeni diyetinde karbonhidrat (şeker) alımı kısıtlanmadığı gibi, alımın artırılması da önerilmez.
Şeker hastalarında da alınan kalorinin önemli bir bölümü karbonhidratlardan gelmelidir.
Karbonhidratlar toplam kalorinin yüzde 50-60’ını oluşturmalıdır. Karbonhidratların da önemli bölümü polisakkaritleri içeren birleşik karbonhidratlardan, ya da “yararlı karbonhidratlar”dan sağlanmalıdır.
Emilimi hızlı olan monodisakkaritler (şeker, çikolata vb) en aza indirilmeli ya da bîr hastalık halinde, yoğun fiziksel egzersiz sırasında kan şekerinin düşmesini önlemek ya da tedavi etmek amacıyla kullanılmalıdır,
“Yararlı” karbonhidrat denince, yavaş emilen karbonhidratlar, “zararlı” karbonhidrat denince ise hızlı emilen karbonhidratlar anlaşılır. Şeker hastalığında kana son derece hızla karışan yüksek miktarda glikoz karşısında gerekli insülin kana verilemez. Böylece, kan şekerinde yükselme (hiperglisemi) ortaya çıkar.
Proteinler
Karbonhidrat alımının düşük olduğu diyetlerde protein alımı oldukça yüksektir, bazen toplam kalori miktarının yüzde 20-25’ine erişir. Temel aminoasit gereksinimi ve böbreğin azot atımı konusundaki yeni bilgiler, orta derecede fiziksel etkinliği olan erişkin bir kişide vücut ağırlığının kilogramı başına 1 gr protein alımının yararlı olduğunu göstermiştir. Bu da toplam kalorinin yüzde 12-15’ini sağlar.
Günümüzde erişkin bir erkek şeker hastası günde en az 90 er. kadın şeker hastası da en az 80 gr protein tüketir. Bu oran, vücut ağırlığının kilogramı başına 1,2-1,3 gr proteine denk düşer; şişmanlarda ve enerji alımının düşürülmesi gereken durumlarda bile korunmalıdır. Çocuklar ve gençlerde ise protein oranı görece daha fazla (vücut ağırlığının kilogramı başına 2 gr, hatta daha fazla) olmalıdır.
