 |
|
|
Vücutta küçük dolaşım, büyük dolaşım olduğu gibi bir de bunlar arasında bizzat kalbin kendi kan dolaşımı vardır. Kalbi besleyen kanı kendisine getiren damarlara koroner damarları veya taç damarları adı verilir. İki koroner atardamarı vardır: sağ ve sol. Koroner lâtince taç kelimesinden gelir. Kalb damarlarına taç damarları denmesinin sebebi bu damarların kalbi,, başa konan bir taç gibi sarmasmdandır. Taç atardamarları aortanın başlangıcından çıktıkları: vakit herbiri bir örgü şişi kalmlığmdadır. Sağ damar kalbin sağ, soldaki de sol kısmına gider ve vücudun diğer taraflarında olduğu gibi koroner damarları da gittikçe ufalan dallara, bu dallar da daha ufak dalcıklara ayrılır ve böylece kalbin herbir parçası zengin bir kan damarı ağı ile örülmüş olur. Sağ ve sol damarların birbirleriyle irtibatı vardır. Taç atardamarları içindeki temiz kan kalbin etini, zarlarını, kapaklarını besleyip lardaki karbondioksiti ve diğer süprüntü mab-sullerini alınca taç toplardamarı adını alır ve bu pis kan sağ kulakçığa dökülür, oradan da küçük dolaşıma dahil olup temizlenmek üzere akciğerlere gider. İşte nasıl ki en kıymetli örgenimiz kalbse bunun da en önemli parçası bu taç atardamarlarıdır. Yürürken, koşarken, heyecanlandığımızda vücuttaki hücreler oksijeni daha çabuk kullanır, kalbe akciğerlerden daha çok kan gelir, sağ kalb genişler ve daha fazla kanla dolar, kalb eti daha kuvvetle kasılır ve göğsümüzde kalbin çarpıntısını hissederiz. Şimdi kalb istirahat anındakinden daha kuvvet ve kudretle çalıştığından bizzat kendisinin de kana ihtiyacı artar. Bu ihtiyacı karşılamak için kafl) damarları (koronerler) genişler, bazı istirahatte olan damarlar faaliyete geçer ve içlerinde dolaşan kan miktarı artar. Koroner damarları alelade basit tüpler değildirler. Yaşla büyürler, değişikliklere uğrarlar. Duvarları üç tabakadan yapılmıştır : 1. İç tabaka. – ince ve son derecede düzgündür. Elâstik lifler uzunlamasına seyreder, 2. Orta tabaka. – Etten yapılmıştır. Bu tabakadaki et lifleri ve elâstik lifler uzunlamasına olmayıp halka tarzındadır. Kalbin kana ihtiyacı artınca bu etler gevşer, damarın çapı artar ve içlerinden geçen kan da çoğalmış olur. 3. Dış tabaka, – kuvvetli destek lifleri ile kılıflanmıştır. Kaibin birçok yerleri hem sağ, hem de sol taç atardamarından kan alır. Bunun gibi bir damarın birçok ufak dalları diğer damarın dalları ile irtibattadır. Demek oluyor ki bir damardaki kan öbürüne doğru akabilmektedir. Bunun hayatî önemi çok fazladır. Kalb etindeki birçok kıl damarlar da içleri boş halde istirahat ederler. Bunlardan bazıları sağ ve sol taç atardamarı arasında geçit teşkil eder. Fazla hareket esnasında kalbin kana ihtiyacı artınca esas atardamarlar genişlediği gibi bu boş duran kıl damarları da faaliyete geçer ve kalbe yeter oksijen, gıda taşıyıp onun sürat ve kuvvetle pompalama işine yardım ederler. Kalb damarlarından biri tıkanacak olursa kan, o tıkanan damarın yanındaki yedek damarlar yolu ile tıkanan damarın beslediği kalb parçasına gidebilir. Kalbiniz son derece dayanıklı bîr et parçasıdır Kalbiniz, etlerin en kuvvetli ve dayanıklısıdır. Kalb faaliyetinin vücut faaliyetine şayanı hayret derecede uyduğu, büyük bir hassasiyetle onun ihtiyaçlarına cevap verdiği doğrudur. Fakat şayet kalbinizin işlemesi bir saat gibi nazik ve hassas olup düşme, sarsılma, hırslanma ile duruverseydi şimdi hiçbirimiz hayatta afatmaz ve insan nesli çoktan tükenmiş olurdu. Kalbimin kapağı daralmış, daman sertleşmiş v.b. deyip sakın tasalanmayınız! Unutmayınız ki herşeye rağmen kalbiniz hâlâ o harikavî derecede elastikiyet, dayanıklılık ve çileye mukavemet hassalarına sahiptir.
