Şeker hastalığının tedavisindeki iki temel unsur dikkatle uygulanması gereken diyet ve insülindir. Hipoglisemi krizi ve hiperglisemi koması gibi özel durumlarda da uygun tedavi yapılmalıdır.
İnsülin nasıl şırınga edilir?
İnsülin şişesinin ağzındaki delinebilen lastik tıpa dezenfekte edilir. Geç etkili ve birden fazla dozda insülin kullanılıyorsa çökelti yapmasını engellemek için şişeyi yavaş yavaş sallamak gerekir.
insülinin şişeden şırıngaya çekilmesini kolaylaştırmak için kullanılacak miktar önceden boş şırıngada saptanmalı ve piston bu miktarı belirten işarete kadar çekilmelidir. Tıpa delindikten sonra şişenin içine şırıngadaki hava boşaltılarak piston serbestleştirilirse şırınga otomatik olarak istenen miktarda sıvıyla dolar.
Sıvıyı önceden belirlenen noktadan vermek ve iğneyi deriye 1 cm’den fazla batırmamak gerekir.
Aşın dozda insülin alımı, bir sindirim sistemi hastalığı, yetersiz besin alma ve aşın derecede yorucu egzersiz hipoglisemi komasına yol açabilir.
İnsan ve Hayvan İnsülini:
Şeker hastalığının tedavisinde kullanılan İnsülin, yakın zamana değin domuz ve sığırdan elde edilmekteydi. Çeşitli hayvanlardan elde edilen insülin tipleri arasında oldukça önemli farklar olduğundan, şeker hastalığının tedavisinde en iyi çözüm insan insülini verilmesidir. Son yıllarda klinikte kullanılmaya başlayan “insan” insülini, domuz insülininin enzimler yardımıyla değiştirilmesiyle (yan sentetik insan insülini) elde edilir ya da genetik mühendisliği tekniklerinden yararlanılarak bazı bakteri türlerinin kullanılmasıyla biyolojik olarak bireşimlenir.
Günümüzde yaygın olarak sığır ya da domuz insülininin kullanılmaktadır. Domuz insülinin yapısı insan insülinine daha çok benzer. Bazı ek maddeler insülinin saflık derecesini düşürerek etkisini azalttığından, önce bir arıtma sürecinden geçirilir. Arıtma sürecinde kullanılan yöntemlerin geliştirilmesiyle son yıllarda gitgide daha saf ürünler elde edilmiş ve saflık oranı en yüksek olan monokompoze insülinlere (proinsülin miktarı 1/1.000.000’dan az) ulaşılmışın. Günümüzde Türkiye’de de monokompoze insülin giderek daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Fiyatının daha yüksek olmasına karşın, sistemik yan etkilerinin oldukça az olması ve direnç gelişme riskinin düşük olması nedeniyle monokompoze insülin yeğlenmektedir. Bu nedenle insan insülininin kullanımı son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır.
Tedavide kullanılacak insülin tipi oldukça akılcı ölçütlere göre seçilirse de, biyolojik etkileri henüz kesin olarak kanıtlanmamıştır. Daha önce kullanılan insülin tipleri gibi insan insülininin de hızlı ve geç etkili olan tipleri vardır; emilim hızı ise biraz daha yüksektir. Günümüzde avantajlarının tümü kanıtlanmış olmasa da, insan insülini öteki preparatlara yeğlenmektedir. Daha önce insülinle tedavi edilmemiş hastalarda, daha önce başka insülin tipleriyle tedavi gören ama insülin gereksinimi cerrahi tedavi ya da gebelik gibi bir durum nedeniyle artmış olanlarda ve öteki insülin tiplerine alerjisi olanlarda insan insülini kullanılmalıdır.
Bu özel durumlara ek olarak, insan insülini insülin tedavisi gereken tüm koşullarda kullanılabilir. Kısa süreli tedaviler için de ilk seçenek olmalıdır.
Çeşitli insülin tipleri arasındaki farklara ek olarak, bunların vücudun farklı bölümlerinde farklı yollarla emil-diği de unutulmamalıdır. Şırınga edilen insülin en hızlı karından ve koldan, en yavaş ise kalçadan emilir. Bu bölgelerdeki kasların kasılma hızı ve kan dolaşımı da emilimi etkiler. Bu bölgelere ısı ve masaj uygulanması emilimi artırır.
Emilimi etkileyen bir etken de çeşitli insülin tiplerinin bir arada verilmesidir. Son yıllarda uygulanan tedavi biçimlerinde hızlı ve orta hızlı etkili insülinlerin birlikte ve daha sık aralıklarla uygulanması önerilmektedir. Ama farklı etkili insülinlerin karıştırılması bileşenlerin özelliklerinin değişmesine yol açabilir. Özellikle, hızlı ve geç etkili insülinler birlikte kullanıldığında, geç etkili insülinde bulunan çinko fazlası, bileşenlerin oranına ve ilacın şırıngaya çekilmesiyle uygulanması arasında geçen zamana bağlı olarak hızlı etkili insüline bağlanır. Bu olumsuz etki hayvan insülinleri kullanıldığında, iki bileşen karıştırıldıktan hemen sonra şırınga edilerek giderilebilse de, yarı sentetik ya da biyosentetik insan insülini kullanıldığında önemini korur.
