Hemoglobin, alyuvarlara kırmızı rengini veren hematin ile globinin bileşiminden oluşan bir proteindir. Hemoglobin, hücrelerden aldığı kartondicksidi de akciğerlere iletir. Hemoglobinin yapısında demir de vardır. Bu nedenle demir eksikliğinde kansızlık meydana gelmektedir. Normalde kanda 14-18 gr/100 mi. hemoglobin bulunur.
İdrarda hemoglobin normal olarak yoktur. Bazı hastalıklarda, yanıklarda, soğukta idrarda görüldüğünde hemoglobinüri söz konusudur. Hemoglobin miktarını ölçmek için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin yüzdesi ve kandaki hemoglobin miktarı kanın bileşiminin normal olup olmadığını anlamak için ölçülür. Normalden az bulunması kansızlığın çeşitli türlerini belirler. Sarılık hastalığında kırmızı hücrelerin yıkıma uğraması söz konusudur. İdrarda hemoglobinin parçalanma ürünlerinden bilirubinin bulunması teşhise yardımcı olur.
Ayrıca hemoglobinin yapısındaki bozukluklar, yani anormal hemoglobinlerin varlığı doğuştan bazı kan hastalıklarına (Talase-mi, orak hücreli anemi) neden olmaktadır. Sonradan meydana gelen hemoglobin bozukluklarında ise porfirin denilen bir madde idrarla bol miktarda atılır ki, bu duruma porfirinüri denir. Kurşun zehirlenmesi, kanser, Hodgkin hastalığı, sistemik infek-siyonlar, malarya, ilerlemiş karaciğer hastalığı, pernisiyöz anemi ye hemolitik anemi gibi durumlarda porfirinüri görülür.
Hemoglobinin yapı elemanı olan porfirinin doğuştan bir hastalık olarak idrarda görülmesi ise porfiria denen hastalığı meydana getirir. Bu hastalıkta kclik tarzında zaman zaman gelen karın ağrıları ve bazı sinir bozuklukları vb. gibi belirtiler vardır. Krizler sebepsiz başlayabileceği gibi bazı ilaçlar da (Barbituratlar, östrojenler, ergo bileşikleri ve sulfonarnidler) krizlere neden olabilir.
