Özellikle tedavisi olanaksız hastalıklarda, başka ağrı kesicilerle tedavi edilemeyen ağrılarda uyuşturucu (narkotik) ağrı kesicilere başvurmak zorunlu olabilir. Buna karşılık, uyuşturucu ağrı kesicilerin kullanımı yasalarla sıkıca düzenlenmiştir; bu ilaçlar her zaman hekim denetimi altında tutlmaktadır.
Ağrı kesici ilaçlar üç ana sınıfta toplanabilir: Uyuşturucu olmayan ağrı kesiciler (bir önceki bölümde incelendi), uyuşturucu ağrı kesiciler (afyon türevleri) ve yardımcı ilaçlar.
Ağrı tedavisinde ilaçlar aşamalı olarak seçilmelidir. Tedavinin ilk basamağında uyuşturucu olmayan bir ağrı kesici, örneğin bir iltihap giderici seçilmelidir. Yeterli dozda kullanılmasına karşın tedaviye yanıt yetersizse ya da ağrı denetim altına alındıktan belirli bir süre sonra yeniden başlayarak artıyorsa tedavinin ikinci aşamasına geçilir.
Burada zayıf etkili bir uyuşturucu (örneğin kodein) ile iltihap giderici bir ilaç birlikte kullanılır. Bunun da başarısız kaldığı durumlarda üçüncü ve son aşamaya geçilir. Burada güçlü bir afyon türevi (örneğin morfin), gerekirse bir iltihap giderici ilaç ile birlikte kullanılabilir. Bu basamakların her birinde yardımcı ilaçlardan da yararlanılabilir.
Yardımcı İlaçlar
Bunlar özellikle ağrı ile birlikte görülen ruhsal duygulanım bozukluklarını ya da psikosomatik kökenli ağrıları tedavi etmek için kullanılan çeşitli kimyasal yapıdaki maddelerdir.
Örneğin, kasılmalara ya da ruhsal çöküntüye karşı kullanılan kas gevşetici ya da bunaltı giderici ilaçlar, ani huzursuzluk durumlarında kullanılabilir. Kortizon türevleri de (steroitler) ağrılı durumlarda yararlıdır. Steroitler sinir lifleri üzerindeki baskıyı azaltarak ödem ve iltihap giderici etki gösterir.
