Cinsel olgunlaşma belirtilerinin beklenen yaştan önce ortaya çıkması “erken ergenlik” adını alır. Bu yaş ülkeden ülkeye değişir. Akdeniz ülkelerinde en küçük yaşın erkeklerde 9, kızlarda 8 olduğu söylenebilir.
Erken ergenlik gerçek ve yalancı erken ergenlik olarak bilinen iki gruba ayrılır. Gerçek erken erdenliğin başlıca özelliği eşey bezlerinin yani kadında yumurtalıklar, erkekte erbezlerinin ve cinsel organların olgunlaşmasıyla ikincil eşey özelliklerinin (örneğin tüylerin çıkması, memelerin büyümesi) ortaya çıkmasıdır. Bu gelişme normal ergenlikteki mekanizmalarla gerçekleşir ve benzer Özellikler gösterir. Hipotalamus ve hipofizin uyarılan iç salgı işlevlerine bağlı olarak gelişen gerçek erken ergenlikte kızlarda adet kanaması, erkeklerde sperm yapımı erken dönemde başlar.
Gerçek erken ergenliğin birçok nedeni olabilir; hepsinin ortak noktası merkez sinir sisteminde, Özellikle hipotalamusta bir hasar olmasıdır. Bunun nedeni gliyom, kraniyofarenjiyom, astrositom, hamartom ya da epifız tümörü gibi bir beyin tümörü, hipotalamusta sarkoidoz ya da vereme bağlı bir lezyon olabilir.
Kemiklerde fibroz displazi (bağdokuda ortaya çıkan bozukluk) ile seyreden Albright sendromunda kafatasının taban kemiklerindeki yapı bozukluğu, hipotalamusta yerel baskıya yol açarak gerçek erken ergenliğe neden olur. Ama gene de gerçek erken ergenlik olgularının çoğunda, özellikle kadınlarda, hastalığın nedeni bilinmemektedir. Bu hastalarda bilgisayarlı tomografi gibi enayrıntılı ve modern tanı yöntemleriyle bile kafatasındaki yapı bozukluğu belirlenememektedir. Nedeni bilinmeyen gerçek erken ergenlik adı verilen bu tabloda sinir merkezlerindeki işlevsel bozukluğun hipotalamus-hipofîz-eşey bezleri sisteminin etkinliğini baskıladığı düşünülmektedir.
Gerçek erken ergenliğin sonuçları nedenine göre değişir. Bir beyin hastalığına bağlı gelişen gerçek erken ergenlikte belirtilerin (bozuklukların) ağutğ (derecesi) altta yatan beyin hastalığa (beyin tümörü, granülomatöz k/jm vb) yerleşim yerine ve beyin lezyonun cerrahi olarak çıkarılabilmesine bağlıdır. Nedeni bilinmeyen gerçek erken ergenlikte cinsel olgunlaşma, metabolizmaya ve cinsel organların işlevlerine yansımaz. Bunun sonucunda büyüme erken yaşta durur, çocuk yaşıtlarıyla ilişki kurarken psikolojik sorunlarla karşılaşabilir. Yalancı erken ergenlikte ise cinsel organlar ve ikincil eşey özellikleri, eşey bezleri olgunlaşmadan gelişir. Buna sıklıkla böbreküstü bezi ya da eşey bezi hormonlarının bir tümör nedeniyle aşırı miktarda üretilmesi neden olur. Eşey hormonları ikincil eşey özelliklerinin gelişmesini sağlar; ama aynı zamanda hipofizden salgılanan ve eşey bezlerinin gelişmesini sağlayan gonadotrop hormonlarının salgılanmasını ve eşey bezlerinin (gonat) gelişmesini ketler. Bu hastalarda dış üreme organları ve ikincil eşey özelliklerinin gelişmiş olmasına karşın kızlarda âdet kanaması, erkekte de sperm yapımı görülmez. Ayrıca ikincil eşey özellikleri gelişimiş çocuğun cinsiyetiyle uyum (izoseksüel) ya da uyumsuzluk içinde (heteroseksüel) olabileceğinden, kızlarda erkekleşme ve erkeklerde kadınlaşma görülebilir.
Erkekte yalancı erken ergenliğin özellikleri, cinsel organların ve boyun erken büyümesine karşın, erbezlerinin küçük kalmasıdır. İkincil eşey özelliklerinden, yalrıızca tüylenme vardır.
Erkekte böbreküstü bezi tümörüne ya da böbreküstü bezinin aşırı gelişmesine bağlı gelişen yalancı erken ergenlikte böbreküstü bezi aşırı miktarda androjen hormonu salgılar. Aynca, erbezindeki bir tümör de fazla miktarda testosteron salgılayarak bu duruma yol açabilir. Buna ek olarak, hepatom (karaciğer tümörü) ve küçük hücreli akciğer kanserinde de insan koryonik gonadot-ropin (HCG) hormonu salgılanmasına bağlı yalancı erken ergenlik geliştiği saptanmıştır.
Kızlarda izoseksüel yalancı erken ergenlik östrojen salgılayan yumurtalık tümörlerinden kaynaklanır. Böbreküstü bezi tümörlerinin aşırı androjen salgılamasıyla ortaya çıkan heteroseksüel yalancı erken ergenlikte ise klitoris de gelişmiştir ve erkeksi ikincil eşey özellikleri belirir. Doğuştan böbreküstü bezi hiperplazisine (hücre sayısında artış) neden olan bazı enzim bozuklukları tedavi edilmezse yalancı erdişiliğin yanı sıra heteroseksüel yalancı erken ergenliğe de neden olabilir.
Bazı erken ergenlik türlerinde eşey özelliklerinden yalnızca biri erken gelişir. En yaygın olanı kızlarda memelerin büyümesi ve cinsel organ çevresinde tüylenmedir. Aynı yaştaki erkeklerde ise iç salgıbezi dengesizliğine bağlı olmayan bozukluklar görülür. Bunların, eşey hormonlarının uyarısına çevredeki dokuların uygun olmayan yanıtlar vermesinden kaynaklandığı düşünülür.
Erken cinsel olgunlaşma böbreküstü bezinin dışında gonadotropin salgılayan tümörlerden de kaynaklanabilir. En sık bronş kanserlerinde görülen bu olguya paraneoplastik sendrom adı verilir. Ender olarak ergenlikten önce de ortaya çıkar.
Tedavi amacıyla kullanılan steroitler nedeniyle ya da büyümeyi hızlandırmak amacıyla hormon verilen besi hayvanlarının etinin yenmesiyle de erken ergenlik oluşabilir. Erken ergenliğin nedeni bilinen bütün türleri erken tanınırsa tedavi edilebilir.
