Etkili ağız temizliği ve bakımı her gün dişlerin doğru bir biçimde fırçalanmasıyla elde edilir. Ayrıca diş ipinin de sık sık kullanılması gerekir.
Diş macununun başlıca yararları aşağıda sıralanmıştır:
• İçerdiği hoş kokulu katkı maddelerine bağlı olarak ağızda bir ferahlık duygusu uyandırdığından, diş fırçalamayı daha zevkli hale getirebilir.
• İçerdiği aşındırıcı, yüzey gerilimini azaltıcı ve köpük yapıcı maddelerle bakteri plaklarının temizlenmesini kolaylaştırır.
• “İlaçlı” diş macunlan aracılığıyla diş yüzeylerini koruyucu ya da tedavi edici etki gösteren flüorürler, mikrop öldürücüler ve duyarlılığı azaltan kimyasal maddelerin yerel olarak düzenli biçimde uygulanmasını sağlar.
Plakların yok edilmesini kolaylaştırmak İçin bazı diş macunlarına aşındırıcı etkisi olan maddeler katılmaktadır. Bu maddelerin çok düşük oranlarda bulunması ve tanecik boyutlarının çok küçük olması gerekir. Tersi durumda diş minesi zarar görebilir.
“Beyazlatıcı” olduğu belirtilen diş macunlan kullanılmamahdrr. Bu tip macunlar yüksek aşındıncı etkileriyle uzun süre kullanım sonucu diş minesinin parlaklığım yok eder.
“İlaçlı” diş macunlarının özenli bir fırçalamaya ve diş ipi kullanmaya gerek kalmadan diş temizliğine yeteceğini düşünenlerin sayısı oldukça kabarıktır. Bu görüşün doğru olmadığını hemen belirtmek gerekir.
Klorheksidin dışında, diş macunlarına eklenerek diş etleri üzerinde tedavi edici etkisi olduğu öne sürülen maddelerin bu tür etkileri yapılan hiçbir bilimsel araştırmada kanıtlanamamıştır.
Bazı diş macunlarında yer alan mikrop öldürücü maddelerin plaklar üzerindeki etkisi yeterli bir koruma sağlayamayacak ölçüde kısa sürelidir. Plak gelişimini önleyici etkisi kanıtlanmış tek kimyasal bileşik olan klorheksidin ise kısa süreli ve denetimli kullanılmalıdır. Çünkü bu madde ağızda bazı yan etkilere yol açabilir. Örneğin 10-15 günlük kullanımlardan sonra, dişlerin yüzeyinde ve dil sırtında kirli sarı renklenmeler ortaya çıkabilir. Ayrıca tat almada geçici bir değişikliğe ve ağız epitelinde pullanmaya neden olabilir.
Flüorlu diş macunlan da ilaçlı diş macunlan grubunda sayılır. Birçok deneysel araştırmanın gösterdiği gibi flüorlu diş macunlarının düzenli kullanımı diş çürüklerini yüzde 15-40 oranında azaltmaktadır. Bu sonuçlar flüorlu diş macunlarının etkili bir koruma sağladığını açıkça ortaya koymaktadır.
Diş macununun içerdiği flüor dişler üzerindeki koruyucu etkisini üç ayn yoldan gösterir:
• Diş minesinin en üst katmanlarına yerleşerek bakteri plaklarının neden olduğu asitlere karşı dişlerin direncini artırır.
• Çürümenin başladığı dişte mineral birikimini olumlu yönde etkiler. Bir yandan diş minesinin yitirdiği kalsiyumun yerini alırken, bir yandan da tükürükteki kalsiyum ve fosfatların çökmesini, çürük dişin yeniden kalsiyum tutmasını kolaylaştırır.
• Bakterilerin özellikle şekeri parçalayarak asit oluşumuna yol açan enzimleri üretmesini engeller. Bakteri metabolizmasını ketleyen bu etki plak oluşumunu da şuurlar.
Bakteri plakları diş çürükleri ve dişeti iltihaplarının oluşumunda belirleyici bir rol oynar. Bu plaklar besin alımından birkaç saat sonra oluşup dişe yapıştığı için doğru ağız temizliği aşağıda belirtilen üç temel kurala uyarak sağlanabilir.
• Her öğünden sonra en az 3 dakika süreyle dişleri fırçalamak ve en azından her akşam yemekten sonra diş ipi kullanarak günlük ağız temizliğini tamamlamak.
• Öğünler arasında bir şeyler atıştırmamak.
• Tatlı içecek ve yiyeceklerden sonra dişleri temizlemek. Daha önce de belirtildiği gibi şekerler, bakterilerin temel enerji kaynağım oluşturur. Bakterilerin parçaladığı şekerler diş minesinde çürümeyi başlatan asitlere dönüşür.
