Çocuklarda barsaklarda yiyeceklerin, özellikle yağların emilememesi sonucu meydana gelen hastalığa çölyak (Coeliaç) veya selyak hastalığı denir. Hastalık ailevidir ve sebebi buğday, arpa, yulaf ve çavdarda bulunan glüten ve gliadin adındaki proteine olan duyarlılıktır. Sonuç olarak yağ asitlerinin sindirimi bozulmuştur.Sağlıklı bebeklerin 6-9 ayları arasında unlu gıdalarla beslendiklerinde kilo kaybettikleri, huzursuzlaştıkları, açık renkli, pis kokulu yağlı bir dışkı (steatore) çıkardıkları görülmüştür. Bir süre sonra mide şişmeye başlar, kol ve bacaklar aşırı derecede zayıflar, çocukta kötü beslenmeyle ilgili hastalıklar (anemi, raşitizm v.b.) meydana gelebilir. Tedavide glutensiz beslenme önemlidir. Bu amaçla bazı ülkelerde glutensiz (mısır veya pirinçten yapılmış) özel un ve ekmekler satılmaktadır. Ayrıca anemi için B12 vitamini verilir.
Çölyak sprue, nontropik sprue ve glutona duyarlı enteropati olarak da bilinir. Çölyak hastalığı ince bağırsağın glutona (çavdarda, buğdayda ve arpada bulunur) olan hassaslığıdır. Bu hassaslığın neticesinde ve iltihaplanmaya bağlı olarak, ince bağırsak astarının hasar görmesi suretiyle gelişen, yiyecekleri emme yetersizliğidir.
Yulaf da bünyesinde başka tür bir gluton bulundurur. Yapılan araştırmalara göre çölyak hastası insanların yulaf yiyebileceği belirtilmiştir. Çölyak hastası bireylerde, demirin, folik asidin veya ikisinin birden eksik emilmesinden dolayı kansızlık görülebilir. Kalsiyum ve D vitamininin yetersiz emilmesi ise östeoporoza sebebiyet verir. Çölyak hastalığı çocuklarda da görülebilen bir hastalıktır.
SEMPTOMLAR
Çölyak hastalığının belirtileri her yaşta görülebilir. Çölyak hastalığına yakalandıysanız gluton içeren her yiyecekten sonra ishal meydana gelecektir. İshal çok ciddi oranlarda hayatı tehdit edebilir ve bireyin su kaybetmesine neden olabilir. Katı dışkılar genellikle kül renginde, köpüklü, iri, kötü kokulu ve yapışkan bir halde çıkar. Yapışkanlık ise yüksek yağ oranından kaynaklanır.
Bütün bireylerde ishal görülmez; sadece çeşitli sonuçlar getiren kötü emilim görülür. Kilo kaybına herkeste rastlanır. Protein seviyesi çok düşükse bacaklarda kabarma meydana gelir. Dişetleri K vitamini eksikliğinden kanayabilir. Diğer vitaminlerin eksikliği ise sinirsel bozulmalara (sinir, ve buna bağlı düzensizlikler), kuru cilde ve dudaklarla dilde acılığa sebep olabilir.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Çölyak hastalığının erken evrelerde teşhis edilmesi zordur. Teşhise dayalı çalışmalardan testleri, katı dışkı tahlilleri ve barium yutulduktan sonra çekilen bağırsak röntgenleri, çölyak hastalığının tanısında yardımcı olur. Bu hastalığa dair şüpheler, mikroskopik anormalliklerin görüldüğü bir biyopsi testinden sonra sonuçlanacaktır.
Glüten içermeyen bir beslenme düzeni, bu hastalığın ana tedavi yöntemidir. Glüten sadece tahıllarda ve buğdayda bulunmaz. Birçok hazır besin glüten içerir. Glütene hassas insanların yiyecek etiketlerini incelemeleri ve etiketsiz olarak üretilmiş besinlerden uzak durmaları gerekmektedir.
