Şiddetli ağrıları kesmek için özellikle ameliyatlarda kullanılan, morfin gibi uyuşturucu cinsinden ağrı kesici ilaçlara narkotik analjezik denir. Afyon veya haşhaş adı verilen bir bitkinin (papaver somniferum) tohumlarının çizilmesi ile elde edilen afyon hülasası hekimlikte ağrı kesici olarak çok eskiden beri kullanılmaktadır. Haşhaş bitkisinde morfin, kodein, thebain, papaverin, noskapin ve narcein gibi birçok madde bulunmaktadır.
Ancak afyon özünde bulunan en önemli ağrı kesici madde morfindir. Morfinin ağrı kesici etkisi yanında tutku derecesinde bir alışkanlık ve beyinde depresyon yapma özelliği olduğu için çok dikkatli ve kontrollü bir şekilde yani reçete ile kullanılması gerekmektedir. Diğer morfin türevlerinden kodein, öksürük ilacı olarak, papaverin ise düz adelenin spazmlı ağrılarında çok kullanılmaktadır. Afyon veya diğer adıyla opium alkaloidlerinin alışkanlık yapan etkisini azaltmak amacıyla bna benzeyen bazı ilaçlar aranmış ve bulunmuştur. Methadon, propoxy phen, meperidin (Dolantin) ve pentazocin (Sosegon) bunların başında gelir. Methadon ayrıca morfinmanların tedavisinde de kullanılan bir ilaçtır.
