Peptik Ülser (Gastrit) Nedir?
Peptik ülser midenin ya da onikiparmak bağırsağının (ince bağırsağın üst kısmı) muköz zarlarında (vücuttaki boşlukları kaplayan zarlar) oluşmuş, işleyen veya işlemeyen bir yaradır. Midede oluşan ülserlere gastrit ülseri;onikiparmak bağırsağında meydana gelen ülserlere on iki parmak bağırsağı (duodenum) ülseri denir.
Yemek borusunda ülser ender görülür ve peptik ülser olarak anılmaz.
Peptik Ülserin Nedenleri Nelerdir?
Sindirim sistemi, yiyecekleri faydalı elemanlara dönüştürmek için güçlü asitler, pepsin gibi enzimler ve gastrin gibi hormonlar üretir. Mide-bağırsak sistemini kaplayan zarlar bu dokuları aşındırıcı unsurlara karşı korumak için mukus üretir. Ne var ki, aşırı asit ve aspirin gibi tahriş edici ilaçlar veya bir bakteriyel enfeksiyon gibi bir hastalık bu zarları tahrip edebilir. Bu durumda asitler ve enzimler korumasız dokuyu yiyerek ülsere yol açar. Kabaca her 5 peptik ülser vakasının (özellikle on iki parmak barsağı ülseri) 4′ü Helicobacter pylori bakterisi enfeksiyonundan kaynaklanır. Öteki vakalar midenin aşırı asit yapmasına yol açan gastrin oluşmasını artıran tümörlerin sonucu olabilir.
Bazı kişiler peptik ülsere eğilimli kalıtımsal bir yapıya sahiptir. Uzun süre kortizon (steroid), aspirin veya iltihaba karşı steroid dışı ilaçlar kullanmak mide zarının hasar görmesine yol açar ve ülser riskini artırır.
Halk arasında yaygın bir görüş olmasına rağmen, stres ve baharatlı yiyecekler ülsere yol açmaz, ancak ülser oluştuktan sonra bunlar ve ayrıca alkol, kafein ya da sigara hastalığı daha da kötüleştirir. Sigara içmenin ülserin iyileşmesini yavaşlattığı kanıtlanmıştır.
Peptik Ülser Belirtileri Nelerdir?
Peptik ülseri olan herkeste belirti görülmez. Ülser midedeyse, yemekten hemen sonra inceden inceye bir ağrı tipik belirtiler arasındadır; onikiparmak bağırsağı ülserinde ise, yemekten birkaç saat sonra başlayan ve bir şeyler yedikten ya da su içtikten sonra geçen kemirici bir ağrı görülür. Bazen ağrı göğse ya da sırta da yayılır. Ağrı birkaç hafta sürebilir ve sonra tekrarlamak üzere kaybolur.
Öteki belirtiler arasında hazımsızlık, mide ekşimesi, mide bulantısı, kusma ve bazı vakalarda kilo kaybı bulunur. Ağır vakalar iç kanamaya, dışkının siyah ya da asfalt rengi olmasına yol açar. Bazı kişiler kahve telvesine benzeyen kanlı bir madde kusar. Genelde kanama ağrıdan önce başlar. Aşırı ağrı midenin, daha çok da onikiparmak bağırsağı zarının ya da duvarının tümüyle delindiğini ifade eder.
Peptik Ülser (Gastrit) Önlenebilir mi?
Peptik ülserle ilgili bakteriler 60 yaşını geçen hemen hemen herkeste vardır. Enfeksiyonun nasıl önleneceği bilinmemekle birlikte, mikrop herkeste ülsere yol açmaz. Önlemenin en etkili yollarından birisi sigarayı bırakmaktır. Uzun süre aspirin veya ağrı kesici kullanmamakla da riski azaltabilirsiniz. Daha önce ülser geçirmiş olanlar alkol, sigara ya da geçmişteki belirtilere yol açan yiyeceklerden kaçınmalıdır.
Ülser riski erkeklerde, sigara içenlerde ve aile fertlerinde bu hastalığın bulunduğu kişilerde yüksektir
Peptik Ülser (Gastrit) Tedavisi
Hafif vakalarda mide asidini azaltan veya mide zarını kaplayan ilaçlarla ağrı azaltılabilir. Bu ilaçların pek çoğu reçetesiz satılmaktadır. Antasitler de ağrıyı alabilir, ancak ülser tedavisinde düşük dozda alınmalıdır. Ülserlerin çoğunluğu 6 – 8 haftalık bir tedaviyle iyileşir, ancak ülserin bir yıl içinde tekrarlama riski yüksektir.
Ülser geçirmiş olanlar aşırı kafeinden (kahve, çay, kola ve çikolata) veya alkolden uzak durmalıdır. Sigara ülserin oluşmasına ve iyileşme sürecinin yavaşlamasına yol açtığı için sigara içenler sigarayı bırakmalıdır.
Doktorlar çoğu kez asit emici olan bir antasid ile metrondazol ve tetrasiklin gibi iki antibiyotiği bir arada vererek olası bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmeye yönelir. Ağrı devam ettiğinde gastroskopi (midenin içinin muayenesi) daha ciddi durumların söz konusu olup olmadığına bakmak için kural olarak uygulanır. Bunlar tümör veya yara izi dokusu oluşması gibi ameliyat veya başka tedaviler gerektiren durumlardır. Günümüzde son derece etkili tedavi yöntemleri uygulandığı için, ameliyata genellikle gerek kalmaz.
NE ZAMAN YARDIM İSTENMELİ
•Kanlı veya siyah, zift rengi dışkı çıkarıyorsanız;
•Şiddetli karın ağrınız varsa;
•Şok belirtileri (soğuk, yapışkan, nemli cilt veya bayılma) gösteriyorsanız;
•Parlak kırmızı renkte kan kusuyorsanız; acil yardım isteyin.
•İki haftadan beri devam eden ve kendi kendine tedavi yöntemleriyle geçmeyen belirtiler varsa; doktora başvurun.
