Gebelikte (Hamilelikte) varis oluşumu , nedenleri, tedavisi.
“Göğüslerimde ve karın bölgemdeki deri altında mavi çizgiler var. Bu normal mi?”
Çok normaldir. Gebelik nedeniyle artmış kan desteğini sağlayabilmek için genişlemiş toplardamar ağının bir parçasını görmektesiniz. Toplardamarlarla ilgili kaygılanmayı bir tarafa bırakın; onlar vücudunuzun gerekeni yaptığının göstergesidir. Zayıf ve açık tenli bayanlarda daha erken ortaya çıkabilir. Bazılarında ise hiç görünmeyebilir.
“Gebe kaldığımdan beri bacaklarımda mor-kırmızı örümcek ağı tarzında çizgiler var. Bunlar varisli toplardamarlar mı ?”
Sevimli olmadıkları kesin; ancak varisli toplardamarlar değillerdir. Muhtemelen gebelikteki hormon değişikliklerine bağlı olarak ortaya çıkan telanjiektazidirler (bazı yüzeysel toplardamarların deriden görünebilir ölçüde genişlemesi). Doğum sonrası genelde hafifler ya da kaybolurlar, kaybolmazlarsa ameliyatla çıkarılmaları mümkündür.
“Annemin ve büyükannemin de gebeliklerinde varisli toplardamarlar varmış ve doğum sonrasında da devam etmiş. Kendi gebeliğimde bu sorunu önleyebilmek için herhangi bir şey yapabilir miyim ?”
Varisler sıklıkla aile içinde geçiş gösterdiğinden şimdiden önlemeyi düşünmekte haklısınız, çünkü varisli toplardamarlar gebelikte kötüleşme eğilimindedir. Normal, sağlıklı toplardamarlar kol ve bacaklardan kalbe kan taşırlar. Yerçekimine karşı çalışmaları gerektiğinden yapılarında geriye akımı önleyen kapakçıklar bulunur. Bazı kişilerdeki gibi bu kapakçıkların olmadığı ya da zayıf olduğu durumlarda kan, yerçekimi basıncının en fazla olduğu kısımlarda (genelde bacaklarda, ancak bazen makat ya da kadın cinsel organı çevresinde olabilir) birikir ve varislere neden olur. Kolayca genişleyebilen venlerde bu durum daha kolay ortaya çıkar. Bu sorun şişman insanlarda daha sıktır. Ayrıca kadınlarda erkeklerden 4 kat daha fazla görülür. Eğilimli olan kadınlar genelde ilk kez gebelikleri esnasında karşılaşırlar. Rahmin leğen çevresindeki toplardamarlara artmış olan basıncı; bacak toplardamarlarındaki basınç artışı; kan hacminin artması ve toplardamarlardaki kas dokusunun gebelikteki hormon değişikliklerine bağlı olarak esnekleşmesi.
Varisli toplardamarların belirtilerini tanımlamak oldukça basittir; ancak şiddeti farklılıklar gösterir. Bacaklarda şiddetli acı olabilir, hafif ağrı, ağırlık hissi olabilir ya da bunların hiçbiri olmayabilir. Belli belirsiz mavi toplardamarlar görülebilir ya da ayak bileğinden üst bacak ya da kadın cinsel organına dek yılanvari toplardamarlar ilerleyebilir. Ağır olgularda toplardamarların üzerindeki deri şişmiş, kuru ve gergin hale gelir. Bazen tromboflebit (kanın pıhtılaşmasına bağlı ortaya çıkan enfeksiyon) ortaya çıkabilir
Neyse ki bacak toplardamarlarındaki gereksiz basınç, alınan önlemlerle ortadan kaldırılarak engellenebilir ya da en aza indirilebilir.
Fazla kilo almaktan kaçının.
Uzun süre ayakta durmaktan ya da oturmaktan kaçının. Otururken mümkünse bacaklarınızı kalça hizanızın üzerine çıkarın. Yatarken de ayaklarınızın altına yastık koyun.
Ağır kaldırmaktan kaçının.
Bağırsaklarınızı boşaltırken fazla ıkınmaktan kaçının.
Destekleyici külotlu çoraplar ya da esnek çoraplar giyin (sabahları yataktan çıkmadan, kan henüz bacaklarınıza birikmeden giyinmelisiniz ve yatarken çıkarmalısınız).
Sizi kısıtlayacak çamaşırlar, dar kemerler, korseler, oeli lastikli külotlu çoraplar ya da jartiyer (gebeler için özel yapılmış olsalar da) ve dar ayakkabılar giymeyin.
Sigara içmeyin. Sigara ile varisli toplardamarların oluşması arasında bağlantı saptanmıştır. Ayrıca sigaranın gebelikle ilgili komplikasyonları da dahil, sağlık üzerinde birçok zararlı etkisi vardır.
Yeterli C vitamini aldığınızdan emin olun. Bazı uzmanlar C vitamininin toplardamarları sağlıklı ve esnek tuttuğunu söylemektedirler.
Gebelikteki ve doğum sonrasındaki birkaç ay boyunca varisli toplardamarların cerrahi olarak çıkarılması önerilmemektedir. Birçok olguda doğum sonrası dönemde eski kiloya dönmekle birlikte sorunun kalmadığı, kendiliğinden kaybolduğu gözlenmiştir.
