Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir, Kemik Erimesinin Belirtileri Nelerdir?
Osteoporoz / kemik erimesi, kemiklerin zayıflaması ve kırılgan hale gelmesi ile karakterize bir hastalıktır.
Kemik erimesi, tanısı,
tedavisi için geç kalınacak olursa, sessizce ilerleyerek kırıklara neden olabilmektedir. Tüm kemikleri etkilemekle birlikte en fazla kalça, omurga ve el bilek kemiklerine ait kırıklar klinik açıdan önem taşımaktadır.
Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedenleri
Yaşamımız boyunca kemiklerimizde devamlı bir yıkım-yapım durumu söz konusudur. Buna da kemik turnover’ı adı verilir. Çocukluk ve ergenlik çağlarında; yapım yıkımdan daha hızlı olmakta, bunun sonucunda da kemikler daha ağır, yoğun ve kalın hale gelerek erişkin kemik yapısını oluşturmaktadır. En yüksek kemik kütlesine 30 yaşlarında ulaşılmakta ve bu noktadan itibaren yıkım, yapımdan daha hızlı hale gelmektedir. Kemik yapımının maksimum olduğu dönemler olan çocukluk ve ergenlik çağlarında optimal kemik kütlesine ulaşılmadığı taktirde, ilerleyen yıllarda
osteoporoz gelişme riski daha yüksek olacaktır.
Kemik mineral yapısında, özellikle de kalsiyumdaki azalmalar kemiklerin zayıflamasına neden olur. Dolayısı ile kalsiyum ve D vitamini açısından zengin besinlerle beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak kemiklerimizin yaşamımız boyunca güçlü ve sağlıklı olmasını sağlayacaktır.
Kemik Erimesinde Risk faktörleri
-Cinsiyet: kadınlar erkeklere göre daha yüksek risk taşımaktadır
-Yaş: yaş arttıkça osteoporoz riski artar
-İnce yapılı, zayıf kadınlarda risk daha fazladır
-Kafkas ve Asya’lı kadınlarda risk daha fazladır
-Ailede osteoporoz öyküsünün olması
-Postmenopozal dönem
-Anoreksiya nervosa, ağır egzersiz ve endokrinolojik bozukluklara bağlı amenore
-Kalsiyumdan fakir diyet
-Kemik Erimesi İçin Bazı ilaçlar:
İmmün sistemi baskılayan ilaçlar (prednison, metotreksat….)
Tiroid ilaçları
Antikonvülsanlar
Aliminyum içeren antiasitler
Kolesterol düşürücü ilaçlar
Uzun dönem heparin tedavisi
Kadınlarda düşük östrojen seviyeleri
Erkeklerde düşük testosteron seviyeleri
Sedanter yaşam
Güneş ışığına düşük oranlarda maruz kalma
Depresyon
Anoreksi
Sigara
Aşırı çay, kahve ve alkol tüketimi
Bazı hastalıklar:
Karaciğer hastalıları (Ör, siroz)
Hipertiroidizm
Alkolizm
Marfan ve Ehler-Danlos sendromları
Cushing sendromu
Hiperparatiroidizm
Kanser (lenfoma dahil)
Gastrointestinal sistem bozuklukları
Kemik Erimesinde Semptomlar
Osteoporoz genellikle asemptomatiktir. Olası tek semptom olan kemik ağrıları ise ya çok ileri evrelerde ya da kırıklar oluştuğu zaman ortaya çıkmaktadır.
Kırıklara bağlı olarak oluşan şiddetli sırt ağrıları
Kifoz (omurgada eğilme) nedeniyle boyda kısalma olması
Kemik Erimesinde Tanı
Öncelikle doktorunuz tarafından semptomlarınız ve özgeçmişiniz ayrıntılı bir şekilde sorgulanacaktır ve fizik muayeneniz yapılacaktır. Daha sonra kemik dansitesini ölçen çeşitli testler yapılabilir. Bu testler:
Dual-energy x-ray absorbtiometry (DEXA)- tüm vücutta ölçüm yapabilen bir yöntemdir
Single-energy x-ray absorbtiometry- kol ve topuktan ölçüm yapar
Dental kemik x-ray
Ultrasonografi ile kemik dansitometre ölçümü
Ayrıca kalsiyum gibi mineralleri ve kemik yıkım ürünlerini değerlendirmek amaçlı bazı kan ve idrar tetkikleri de istenebilir.
Kemik Erimesi (Osteoporoz) Tedavisi
1)Yaşam tarzında değişiklikler yapılması:
a)Beslenme: Kalsiyum ve D vitamininden zengin besinlerle beslenmeye özen gösteriniz. Kafein ve alkol tüketimini mümkün olduğunca azaltınız. Kalsiyumdan zengin besinler şunlardır
Süt ve süt ürünleri
Yeşil yapraklı sebzeler
Balık ve deniz ürünleri
Kalsiyum takviyeli ürünler
b)Sigara: Sigara içiyorsanız bırakmalısınız
c)Egzersiz: Yürüyüş, merdiven çıkma ve özellikle de ağırlık kaldırma egzersizleri kas gücü ve koordinasyonunu arttırır. Ayrıca kemik sağlığınız açısından da güçlendirici etkiye sahiptir.
d)Destekleyici ürünler: D vitamini, magnezyum, potasyum ve K vitamini içeren destek ürünler kullanılabilir.
2)İlaçlar: İlaçlar, kemik kaybını azaltmak, kemik yoğunluğunu arttırmak ve kırık riskini azaltmaya yönelik olarak kullanılmaktadır.
Raloksifen- Selektif östrojen reseptör modülatörüdür.
Osteoporozun tedavisi ve önlenmesinde kullanılabilmektedir.
Bifosfonatlar (alendronat,risedronat)- Kemik yoğunluğunu arttırır. Kemik kaybı ve kırık riskini azaltır.
Kalsitonin- Kemik kaybını azaltır, spinal kemik yoğunluğunu arttırır ve kırıklara bağlı ağrıyı azaltır.
Florid- Ağrı ve kırık riskini azaltır
HRT (hormon replasman tedavisi)- Kemik kaybını azaltır. Ancak kullanımda özellikle dikkat edilecek nokta kar-zarar oranıdır.
3)Güvenlik önlemleri: Osteoporoz hastaları kırık açısından yüksek risk taşıdıkları için düşmelerini önleyici tedbirler almaları gerekmektedir. (Ör, yürüme esnasında stabiliteyi arttırmak amaçlı baston kullanımı, tabanı düz ve kaygan olmayan ayakkabı kullanımı gibi….)
Osteoporozdan Korunma
Özellikle yaşamın erken dönemlerinde (çocukluk ve ergenlik çağından itibaren) yaşam stilinde yapılacak değişiklikler ve beslenmeye özen gösterilmesi kemik kaybını önlemek açısından son derece önemlidir.
Kalsiyum ve D vitamininden zengin dengeli beslenme
Düzenli egzersiz
Sağlıklı yaşam stili (sigara içmeyiniz ve alkol tüketimini azaltınız)
Doktorun uygun gördüğü durumlarda kemik kaybını engelleyen ilaçların kullanımı.
